Na mijn eerste verhaal over groepstherapie reageerde een vriendin: “ik krijg ook zin om een groep te zoeken!”. Ja, ik vertelde een enthousiast verhaal. Tijd voor een beetje nuance! Groepstherapie is niet altijd fijn, niet altijd nuttig en soms zelfs contraproductief. Dat ik zo enthousiast ben over deze groep, is omdat er allerlei stukjes kloppen. Een groep is niet zo maar een groep: de aard van het samenzijn wordt bepaald door de samenstelling (problematiek, voorgeschiedenis en mensentypes) en de vorm (frequentie, duur, doorloop, structuur). Doe mij maar dertigjarigen met angst Ik heb op dit moment een groep die precies aansluit bij wat ik nu nodig heb. Onze groepsleden hebben allemaal een probleem met angst, in tegenstelling tot een eerdere groep waar ik in zat en waarin ook allerlei andere klachten speelden waar ik niet zoveel van kon leren of mee kon doen. Iedereen in deze groep heeft ook al een individueel behandeltraject erop zitten, wat heel prettig is omdat alle problemen aan de oppervlakte al grotendeels zijn opgelost; wat overblijft zijn de diepere doorpraatproblemen. Over die problemen kunnen we goed samen praten, want we hebben allemaal ongeveer dezelfde leeftijd (25-35) en achtergrond (ik weet niet of er op geselecteerd is, maar toevallig hebben we allemaal hbo of universiteit gedaan). Hoe dan? Ook de vorm werkt goed voor mij, nu. Ik heb de neiging te vergeten wat er drie dagen geleden goed of slecht ging, maar als je tweemaal per week bijeen komt heb je niet de tijd om te vergeten en komen er sneller dingen op tafel. Het feit dat we een afgebakende periode hebben en een wisseling tussendoor, werkt voor mij ook beter dan een oneindig doorlopende groep en groepsleden die op willekeurige momenten komen en gaan. Kortom: alle reden voor mij om nu lyrisch te zijn. Maar in een andere tijd, met andere mensen... Het kan verkeren. Twee jaar geleden zat ik in een groep met mensen met heel andere problemen, met wie ik veel minder had en wat veel meer het karakter van een klassieke praatgroep had. Omdat we maar één keer per week bijeenkwamen, wist ik zelden wat er niet lekker liep in mijn leven en gooide ik soms een maandlang niks op tafel. Er zat een jongen in die moeite had om dingen gedaan te krijgen in zijn leven, en wellicht was dat ook een van de redenen waarom hij al tweeëneenhalf jaar in de groep zat, terwijl de maximumperiode eigenlijk twee jaar was. Ondanks aandringen van de therapeuten kon hij er zelf maar geen punt achter te zetten. Afvalgroep voor anorexiameisjes Allemaal eenzelfde probleem hebben kan ook averechts werken. Ik ken verhalen van anorexiameisjes die elkaar gingen opjutten en dieettips uitwisselen tijdens groepstherapie, waardoor de therapie juist de verkeerde kant op ging. Ik heb ook wel eens gehoord van depressievelingen die tien weken met elkaar opgescheept waren, allemaal alleen maar mismoediger werden en na deze (korte!) periode zich alleen maar nog slechter en falender voelden. Nee, groepstherapieën zijn niet altijd geweldig. Die van mij, nu, op dit moment, echter wel. Wordt vervolgd! TL; DR? Voor de luie lezers en beelddenkers: een schematische samenvatting van factoren die de mate van succes van groepstherapie voor jou/nu beïnvloeden ;)
0 Reacties
Sinds dit voorjaar zit ik twee ochtenden in de week in groepstherapie en als ik dat vertel, merk ik dat veel mensen niet zo goed begrijpen hoe ze daarop moeten reageren. Is dat…fijn? Iedereen heeft een bepaald beeld bij groepstherapie. Vaak denken mensen dat het een soort buddygroep is waarin je één voor één vertelt hoe kut je leven is. Ah, dat is het dus niet. Groepstherapie is zoveel meer! Het is intervisie XXL, het is mijn privé Big Brother, het is een laboratorium voor de werkelijkheid, het zijn anonieme mensen die jou door en door kennen. Vandaag neem ik jullie mee in de wondere wereld van de groepstherapie, en aangezien die in totaal 8 maanden duurt, vermoed ik dat dit een sequel gaat worden. What happens in the group...
Tja, waar te beginnen? Dat is een uitdaging: ik mag namelijk niks vertellen over de mensen. “What happens in the group, stays within the group”. Daarom zal je mij geen namen, beroepen of woonplaatsen horen noemen en zal ik vaak ieder lid met "hij" aanduiden. Gelukkig blijft er een boel over wat, zelfs in geanonimiseerde vorm, prachtig vertelvoer is. Beginnen bij het begin Allereerst: wat gebeurt er als zo’n groep bij elkaar komt? Nee, het is dus niet het idee dat we stomweg het rijtje afgaan en dat ieder even iets moet vertellen. Erger nog: er is geen structuur! De enige structuur is de lengte van de sessies: we beginnen om strak negen uur ’s ochtends en om half elf zegt één van de therapeuten “het is tijd, we stoppen hier voor vandaag”. Dinsdagochtend, negen uur, geen koffie (want dat leidt af). Daar zit je dan, met zijn achten plus twee therapeuten in een cirkel van plastic stoelen. Wie begint er met iets te vertellen? Vaak is er wel iemand die iets op zijn hart heeft, iets wat hij heeft meegemaakt of wat hij gewoon kwijt moet. Soms is er een tijdje een stilte, en dat is minstens zo interessant: waarom is het stil? Wil niemand iets delen, wie is er bang, wie leeft in een roes en denkt niet na? Enzovoorts. Luister jij naar je moeder of naar je vrienden? Het idee van de groep is niet dat je alleen vertelt wat je dwars zit; het echte gedeelte start pas nadat je er iets uitgegooid hebt. In feite is groepstherapie één groot sociaal experiment, dat welliswaar begeleid wordt door twee therapeuten, die het liefst zo min mogelijk ingrijpen. Als iemand ergens over begint, gaan de anderen vanzelf vragen stellen. Bijvoorbeeld “Wat zei je partner/collega/klasgenoot toen je dat vertelde?”, “Waar was je dan bang voor, wat zou er kunnen gebeuren als je...?” of “Je zegt nou wel dat het goed afliep, maar je kijkt nog best wel boos. Wat zit daar nog?”. Kortom, er wordt af en toe flink diep gegraven en eigenlijk zit je er niet met twee, maar nog zeven andere therapeuten. Het voordeel van buddy’s die commentaar leveren in plaats van professionele therapeuten met wie je een één-op-één-gesprek hebt, is dat je soms sneller iets aanneemt van een collega-ervaringsdeskundige dan van een therapeut die jou vanuit een professioneel en gezond perspectief bekijkt. Vergelijk het met je moeder die vindt dat je vroeger naar bed moet, of je sportvrienden die bezorgd zeggen “zou je niet wat meer moeten slapen”. Sociaal laboratorium De gesprekken met je groepsgenoten zijn in de eerste plaats dus een soort intervisiegesprekken; nuttig, kan ik iedereen aanraden. De tweede en de derde laag zijn het echter nog veel meer waard! De groepstherapie is in feite ook een sociaal laboratorium, waar je interacties kan analyseren en waar je kan experimenteren met gedrag. Een voorbeeldje: een veel gestelde vraag tijdens onze sessies is “Hé, hij zei net iets en toen leek er iets bij jou te gebeuren. Wat was dat?”. Ja, ga dan maar eens naar jezelf kijken. Ja…ik was geïrriteerd. Maar waarom eigenlijk? Heel vaak zijn er sociale patronen, vaste reacties, gewoontes, intuïties en allergieën waar je je helemaal niet bewust van bent maar die met je hele leven verweven zijn. Tijdens de groepssessies komen deze patronen gegarandeerd een keertje naar boven en duiken we vervolgens de diepte in. Een andere veelvoorkomende vraag is “Waar denk je dat dat vandaan komt? Heb je vroeger iets meegemaakt waardoor je nu…?”. Afschuwelijk afgezaagd om iedere keer weer naar je jeugd of je vorige relatie terug te keren, maar ja: clichés zijn clichés omdat ze nou eenmaal vaak een kern van waarheid hebben. De derde dimensie Er zit nog een derde dimensie aan het sociale proces. Dat er geen structuur is, betekent ook dat je automatisch groepsprocessen krijgt. Naar wie wordt altijd geluisterd en wie durft zich nooit uit te spreken? Wie overschreeuwt de rest, wie verzwijgt zijn problemen en wie is de klokkenluider? De sessies gaan letterlijk over ruimte nemen: als het al 89 minuten over anderen gaat maar jij zit ergens heel erg mee, trek je dan je bek open voor de tijd om is of hou je het binnen? Hoe ga jij eigenlijk met anderen om? En ook daarmee kan je experimenteren. Ga maar eens proberen om in de groep vaker naar anderen te vragen, tien seconden je mond te houden of je echte gevoelens uit te spreken. Oh, ik zou hier nog uren over door kunnen vertellen! Wordt vervolgd dus… |